Sơn mài là gì?
Sơn mài là một chất liệu hội họa hình thành từ sự phát triển nghề sơn thủ công truyền thống thông qua các vật liệu như: sơn then, sơn cánh gián cùng các loại son, bạc thếp, vàng thếp, vỏ trai… vẽ trên nền vóc màu đen. Về sau các họa sĩ đưa thêm các vật liệu vỏ trứng, vỏ ốc, tre và kỹ thuật mài vào tranh, tranh được vẽ rồi mài nhiều lần tới khi đạt hiệu quả, đây cũng là lí do xuất hiện thuật ngữ sơn mài.
Một tác phẩm tranh sơn mài hoàn chỉnh sẽ cần nhiều nguyên liệu khác nhau và mài đi mài lại nhiều lần nên thường mất nhiều thời gian, công sức. Kỹ thuật sơn mài khó và có tính ngẫu nhiên nên nhiều khi các họa sĩ cũng bất ngờ trước hiệu quả đạt được sau khi mài tranh.
Quy trình làm sơn mài
1. Bó hom vóc
Việc hom bó cốt gỗ (đồ vật cần sơn) ngày xưa thường được sử dụng giấy bả, loại giấy chế từ gỗ dó nên rất dai, có độ bền hơn vải. Cách bó hom vóc là dùng đất phù sa trộn sơn ta giã nhuyễn cùng giấy bản rồi hom, chít các vết rạn nứt của tấm gỗ. Mỗi lớp sơn lại lót một lớp giấy sau đó đục mộng mang cá để cài và gắn sơn cho các nẹp gỗ ngang ở sau tấm vóc (ván gỗ) để chống rạn xé dọc tấm vải. Sau đó để gỗ khô kiệt mới hom sơn kín cả mặt trước và mặt sau. Công đoạn này nhằm bảo vệ tấm vóc không thấm nước, mối mọt, không phụ thuộc môi trường làm gỗ co ngót. Xử lý vóc càng kỹ thì càng kéo dài tuổi thọ cho đồ vật cần sơn.
2. Trang trí
Khi đã xử lý xong tấm vóc, người họa sĩ sẽ gắn, dán các chất liệu tạo màu cho tác phẩm trước tiên như vỏ trứng, mảnh xà cừ, vàng, bạc sau đó phủ sơn lên rồi mài lại cho phẳng. Giai đoạn này cần sự cẩn thận và tỉ mỉ, người họa sĩ có khi phải làm trong phòng kín và quây màn xung quanh để tránh gió thổi các nguyên liệu vì chúng rất nhẹ cũng như tránh bụi bám vào nước sơn khi còn ướt.
3. Mài và đánh bóng
Vì dầu bóng đã pha màu để vẽ nên độ bóng chìm trong cốt màu tạo thành độ sâu thẳm của tranh, do đó sau mỗi lần vẽ phải mài. Sau đó là đánh bóng tranh lần cuối, vẫn còn theo phương pháp thủ công vì loại tranh này không được phép phủ dầu bóng. Sự thành công của tranh sơn mài phụ thuộc rất lớn vào công đoạn sau cùng, có một số thứ để mài và đánh bóng như than củi xoan nghiền nhỏ, tóc rối.
Các kỹ năng cần có để làm sơn mài
- Sử dụng vật liệu
- Bố cục và màu sắc
Nguồn:
https://vietadsgroup.vn/son-mai-la-gi-tim-hieu-ve-son-mai-la-gi.html
